Vrienden Diergeneeskunde

Wat is het probleem?    De Aziatische olifant (Elephas maximus) staat internationaal geregistereerd als een van de bedreigde soorten. (CITES, http://www.iucnredlist.org/details/7140/0). De aantallen Aziatische olifanten in hun natuurlijke habitat nemen al jaren af. Vernietiging van hun natuurlijke habitat gecombineerd met stropen en verschillende ziektes leiden tot een fragmentatie van bestaande wilde olifantenkuddes en bedreigen reproductie in het wild. Olifanten gehouden door mensen worden daarom als van cruciaal belang gezien voor het voorbestaan van de Aziatische olifant. In de komende 20-30 jaar zullen deze olifanten waarschijnlijk vrijgelaten worden in die gebieden waarin de aantallen wilde olifanten dramatisch zijn gekrompen. Mits er nog voldoende aantallen zijn, om vrijgelaten te worden, natuurlijk... Want minder bekend dan stroperij, maar net zo dodelijk is de gevoeligheid van de Aziatische olifant voor het Elephant Endotheliotropic Herpes Virus (EEHV). Dit virus is uniek voor olifanten en een infectie (of reactivatie van een eerdere infectie) op leeftijden van 1-8 jaar verloopt meestal fataal. Dierenartsen noemen dit soort infecties een acute, hemorrhagische ziekte (EEHV-HD) en sterfte kan al binnen 24 uur na de eerste zichtbare symptomen optreden. Deze eerste symptomen variëren van sloomheid en onderhuidse vochtophoping in de nek en de kop maar kunnen al te snel oplopen tot ernstig zuurstofgebrek en hartfalen.  Het virus is dan ook de meest voorkomende oorzaak van sterfte bij olifanten op jonge leeftijd: 53% (USA) tot 60 % (Europa) van alle sterfte onder jonge olifantenkalveren (1-8 jaar) in dierentuinen kan worden toegeschreven aan dit virus. Maar er is nog steeds veel te weinig bekend over de impact van EEHV op de wereldwijde populatie van Aziatische olifanten in gevangenschap (15.000) en in het wild (40.000) in Azië. Op de "First and Second Asian EEHV Strategy Meetings" in 2015 en 2016 werden meer dan 80 gevallen van fataal verlopen EEHV-HD gevallen gerapporteerd bij gehouden olifanten in Thailand, India, Cambodja, Indonesië, Myanmar, Nepal, Sabah, Borneo, Laos en Maleisië). Slechts 5 dieren herstelden van de ziekte. Onderzoek heeft aangetoond dat de ziekte ook onder wilde olifanten slachtoffers maakt. Sinds 2003 zijn er 120 fatale gevallen van EEHV-HD bij wilde Aziatische olifanten gemeld op basis van autopsie rapporten en PCR-diagnostiek. Wildlife-dierenartsen vermoeden dat dit aantal in werkelijkheid veel hoger zal liggen, omdat veel diagnoses niet gesteld kunnen worden door gebrek aan toegang tot diagnostische hulpmiddelen. Ook bij Afrikaanse olifanten zijn enkele fatale infecties met EEHV beschreven in dierentuinen. De  betekenis van het virus voor de populatie Afrikaanse olifanten is trouwens vooralsnog  onbekend... Gezonde Aziatische en Afrikaanse olifanten kunnen een of meerdere EEHV varianten (subtypes) met tussenpozen uitscheiden zonder dat ze klinische verschijnselen vertonen. (Tot nu toe zijn er 8 EEHV subtypes geïdentificeerd.) Onderzoek naar andere herpesvirussen leert ons dat vrijwel alle volwassen olifanten gedurende hun leven aan bepaalde subtypes van EEHV blootgesteld zijn geweest en een acute infectie hebben doorgemaakt, waarna ze dragers van het virus zijn geworden. Onderzoek naar olifanten die het risico lopen om ziek te worden door EEHV laat zien dat ze het virus in hun bloed hebben vanaf 2 weken voordat de klinische verschijnselen optreden. Gedurende deze periode kan het virus in het bloed gedetecteerd worden met moleculair biologische technieken zoals PCR. Hoewel dit de beste manier is om ziekte door EEHV vroegtijdig op het spoor te komen, heeft dit nog niet tot een effectieve behandeling geleid.    Wat wij willen doen.   Eigenlijk is het heel simpel: het EEHV  is een van lastigste problemen waar een dierentuindierenarts voor kan komen te staan, want op dit moment is er geen effectieve behandeling noch een vaccin beschikbaar.  Hier willen wij iets aan doen. Om de huidige en toekomstige populaties van Aziatische olifanten te kunnen beschermen, is er dringende behoefte aan mogelijkheden om infectie met EEHV te voorkomen of de gevolgen ervan te kunnen behandelen. Het uiteindelijke doel dit project is het ontwikkelen van een werkzaam EEHV-vaccin. Daarnaast willen wij een effectieve immuno-suppressieve en therapeutische behandeling ontwikkelen, want deze zijn niet minder belangrijk. De huidige hypothese is dat de acute schade die EEHV teweeg brengt, wordt veroorzaakt door overstimulatie van het immuunsysteem, zoals dat ook bij Ebola, Crimean-Congo hemorrhagic fever en Dengué wordt gezien. Om deze hypothese te testen en resultaten te kunnen gebruiken ter bepaling van adequate behandeling van de  zieke olifanten, moeten er nieuwe diagnostische middelen worden ontwikkeld. Naast de mogelijkheden die deze bieden voor het ontwikkeling van een effectieve behandeling, kunnen ze tevens gebruikt worden om de epidemiologie van EEHV beter te begrijpen. Binnen het project kunnen we de volgende doelen onderscheiden: A) Ontwikkeling van nieuwe diagnostische testen en een vaccin. Korte termijn: diagnostische testen op het gebied van humorale en cel-gebonden immuniteit (CMI), waarmee de verschillende subtypen geïdentificeerd kunnen worden alsook het verschil tussen een natuurlijke infectie en een immuunrespons na vaccinatie (DIVA). Lange termijn: ontwikkeling van een EEHV-vaccin en inzicht in de bescherming geboden dooreen vaccin tegen de diverse subtypen.   B) Meer inzicht krijgen in de pathogenese van EEHV en het ontwikkelen van nieuwe manieren van behandelen. Korte termijn: inzicht krijgen in immuun-pathogenese van EEHV bij Indische (en mogelijk Afrikaanse) olifanten en tevens in het verschil in pathogeniciteit tussen de verschillende subtypen Lange termijn: het vaststellen van effectieve immuno-modulatoire interventie en anti-virale therapie in de acute fase van de ziekte.   Lange termijn perspectief: het beschermen van gehouden olifanten tegen de fatale gevolgen van EEHV en vergroten van de kennis over de druk die EEHV uitoefent op de wilde populaties Aziatische en Afrikaanse olifanten. Bijdrage aan behoud van de soort “Aziatische olifant”, die met uitsterven bedreigd wordt.    Wat wij willen bereiken Het is zorgwekkend dat meer dan 25% van de jonge olifanten die door mensen gehouden worden in de leeftijd van 1 tot 8 jaar overlijden door toedoen van EEHV. Door een goede diagnose en behandeling van EEHV mogelijk te maken, of zelfs een effectief vaccin te ontwikkelen, zal het onderzoek dat hier voorgesteld wordt een belangrijke bijdrage leveren aan het in stand houden van een vitale populatie Aziatische olifanten.